O projekcie
Sołectwo.org.pl to nowatorski projekt wspierający sołtyski i sołtysów, rady sołeckie oraz liderki i liderów wiejskich w rozwiązywaniu problemów prawnych i administracyjnych związanych z funkcjonowaniem sołectw jako jednostek pomocniczych gminy.
Projekt ma zasięg ogólnopolski i obejmuje stworzenie strony internetowej solectwo.org.pl, która będzie centralnym źródłem informacji, wiedzy i narzędzi partycypacyjnych dla osób zainteresowanych budowaniem i rozwojem społeczeństwa obywatelskiego w sołectwach.
Strona oferować będzie prawne i eksperckie porady telefoniczne oraz mailowe, artykuły dotyczące tematyki sołeckiej oraz FAQ z najczęściej zadawanymi pytaniami i odpowiedziami.
Dodatkowo, użytkownicy będą mogli uczestniczyć w poradnictwie na żywo poprzez webinary lub podcasty, obejmujące kluczowe tematy prawne i administracyjne z zakresu funkcjonowania sołectw jako jednostek pomocniczych gminy. W ramach projektu opracowane zostanie syntetyczne vademecum sołtyski i sołtysa w formie PDF, dostępne do bezpłatnego pobrania. Poradnik ten będzie zawierał kompendium wiedzy niezbędnej do efektywnego zarządzania sołectwem, z uwzględnieniem praktycznych aspektów prawnych i administracyjnych.
Projekt zakłada również działania promocyjne, mające na celu dotarcie do jak największej liczby sołtysek i sołtysów z całej Polski, zapewniając im niezbędne wsparcie merytoryczne i narzędzia do skutecznego działania na rzecz swoich społeczności.
Liczba sołtysek i sołtysów w Polsce na dzień 31.12.2024 r.
W Polsce wg. danych GUS na dzień 31.12.2024 r. jest 40.724 sołtysek i sołtysów. Funkcję tę pełni 20.150 kobiet i 20.574 mężczyzn. Dane przedstawiają zmiany jakie zaszły w gminach po ostatnich wyborach organów w jednostkach pomocniczych, które odbywały się w latach 2023-2024.
Zarówno statystyki, jak też wstępne analizy Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów (wystąpienie Grażyny Jałgos-Dębskiej pn. „Sołectwo i sołtys fundamentem demokracji na obszarach wiejskich” wygłoszone w Senacie RP w dniu 9 lipca 2024 r.) potwierdzają, że następują znaczące zmiany w grupie osób pełniących funkcję organu wykonawczego sołectwa. Coraz częściej są to kobiety (różnica 1.919 kobiet między 2023 a 2024 rokiem) oraz są to osoby coraz młodsze i coraz lepiej wykształcone. W dziewięciu województwach kobiety pełniące funkcję sołtysa stanowią ponad 50% tej społeczności. Najwięcej sołtysek jest w woj. zachodniopomorskim 56,97%, dolnośląskim 54,13% i lubuskim 54,39%.
Pojawienie się nowych sołtysek i sołtysów spowodowało potrzebę edukacji prawnej i samorządowej oraz poradnictwa w zakresie indywidualnych problemów i potrzeb sołtysek, sołtysów i sołectw. Ilość zapytań telefonicznych oraz pytań kierowanych drogą elektroniczną zarówno do biura Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów oraz do redakcji Gazety Sołeckiej potwierdza dużą skalę potrzeb.
Z relacji sołtysek i sołtysów z różnych regionów Polski wynika bowiem, iż nie mogą liczyć na wsparcie merytoryczne ze strony organów gminy. Niewiele samorządów decyduje się na przeprowadzenie profesjonalnych szkoleń, co powoduje, że liderzy wiejscy pozostają pozostawieni sami sobie.
Sołtyski i sołtysi potrzebują oprócz wiedzy teoretycznej i wsparcia merytorycznego, także porad indywidualnych lub grupowych, podczas, których otrzymają wsparcie liderskie.
Temu właśnie ma służyć realizacja niniejszej inicjatywy, która będzie kontynuowana z wykorzystaniem strony internetowej stanowiącej bazę wiedzy oraz platformę porad indywidualnych i grupowych.
Największymi problemami z jakimi borykają się sołtyski i sołtysi są:
-
brak znajomości podstaw prawnych dotyczących funkcjonowania jednostek pomocniczych i samorządu terytorialnego;
-
archaiczne statuty sołeckie, bardzo często naruszające obowiązujące przepisy;
-
brak znajomości zakresu zadań i kompetencji sołtysów i rad sołeckich;
-
brak znajomości zasad skutecznego zwoływania zebrań wiejskich, ich prawomocnego procedowania oraz poprawnego protokołowania;
-
brak znajomości zasad funkcjonowania funduszu sołeckiego;
-
brak znajomości narzędzi partycypacji obywatelskiej.
Realizatorami inicjatywy są: Agnieszka Jerka, Anna Gnach i Marcin Markowski pod patronatem Stowarzyszenia Sołtysów Gminy Barczewo. W 2025 roku projekt jest kontynuowany pn. Poradnictwo sołeckie 2025 przez: Anna Gnach, Kamil Witaś-Gnach i Wojciech Jerka pod patronatem stowarzyszenia Sołtyski i Sołtysi Dolnego Śląska. Oprac. gjd
Inicjatywa pn. „Sołectwo.org.pl” jest realizowana w ramach Programu „Wsparcie inicjatyw poradniczych”, prowadzonego przez: Stowarzyszenie „Wiatraki Mazur”, Fundację Fundusz Lokalny SMK, Żywiecką Fundację Rozwoju i Fundację Nauka dla Środowiska. Program jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033.



